Het sleutelbeengebaar - Hilde Van Cauteren
Korte inhoud
Ran is als oorspronkelijke bewoner niet langer welkom in zijn land. Het leven daarbuiten is helaas bijzonder moeilijk. Daarom besluit hij in het geheim terug te keren. Zijn plan heeft een kans op slagen, want de bijzonder menselijk uitziende zorgrobots die overal in de vernieuwde samenleving rondlopen, zijn gebaseerd op zijn uiterlijk. Wel moet hij een inkomen zien te vinden, of ten minste voedsel om te overleven. Hij verzint een pan waarbij hij een robot overmeestert en zijn rol overneemt. Zorgen voor een andersvalide, blinde vrouw wordt zijn nieuwe levensdoel, maar altijd ligt controle op de loer en de vreselijke vraag of hij niet ontdekt zal worden, door de warmte van zijn adem of het sleutelbeengebaar, om zijn behoefte om te eten niet te vergeten. Ook daarin verschilt hij van een robot. Niet alleen hij, maar ook de vrouw waar hij voor zorgt, komen in een rollercoaster terecht, omdat ze niet mogen zijn wie en waar ze zijn.
Een prachtige trailer is te vinden op deze website.
Waardering
Het Sleutelbeengebaar is vlot geschreven en met zijn honderdveertig pagina's ook haalbaar voor wie minder leest. Sciencefiction zoals in dit verhaal beschreven, komt sedert de coronapandemie heel dichtbij. Dat maakt het boek ook bijzonder toegankelijk en bruikbaar voor ethische discussies rond illegaal leven en werken, rond controlerende overheden, rond de menselijke ontwikkelingen in de robotica, maar evengoed rond omgaan met virussen en bacteriën, de maakbaarheid van de wereld of het streven naar een samenleving zonder andersvaliden en zonder lichamelijke intimiteit. Waar in andere SF-literatuur de mensen als vanzelfsprekend anders met elkaar omgaan dan wij, gaat de auteur hier dieper in op waarom dat zo is en op de menselijke gevolgen.
'Het staat, zoals u allen weet, al twintig jaar in de fertiliteitswet, dat duo's die zich willen voortplanten, verplicht zijn hun medische paspoorten voor te leggen, zodat er kan worden nagegaan of de combinatie verantwoord is en of er vooraf geen selecties of correcties moeten gebeuren. Sindsdien gebeuren de meeste bevruchtingen dan ook in vitro. ... Eigenlijk wordt er door locals nog zelden op een natuurlijke manier gepaard.'
'Waar denk je dat ons eten vandaankomt?', vraagt Nona.
'Uit de voedselfabrieken, natuurlijk!'
'Daar worden alle grondstoffen ontsmet en bewerkt', zegt Nona. 'Ze kweken er ook wel een paar dingen in het laboratorium en ze doen wat aan hydrocultuur, maar de meeste grondstoffen komen echt nog steeds uit de grond van het platteland buiten de Verenigde Steden.'
'Excuses', zegt de C2 (echte robot, n.v.d.r.), 'mijn database vertoont blijkbaar hiaten. Jullie voedsel komt echt uit de onbedekte grond? Maar die zit toch vol met bacteriën?'
'Ons lijf zit ook vol met bacteriën', zeg ik.
'Het mijne niet, als ik zo vrij mag zijn', zegt de C2.
Het boek is spannend, tot op het eind. Telkens iemand Ran betrapt, groeit het aantal mensen dat weet hoe de zaak in elkaar zit en steeds groter is het risico, dat Ran en Yuki uiteindelijk toch worden uitgezet.
Wanneer ik weer in de kamer kom, staat de C2 (echte robot, n.v.d.r.) voor mijn neus. Hij maakt het sleutelbeengebaar. De begroeting onder cobots. Ik maak snel hetzelfde gebaar. Te snel.
De schrijfstijl spreekt mij niet al te zeer aan, maar ik kan wel de uniciteit ervan waarderen. De bijna zakelijke toon vormt een eenheid met de steriele samenleving die in het boek wordt voorgesteld. Het Sleutelbeengebaar is daarmee een boek dat staat.